Hoe een zonneweide tot leven komt in samenspraak met de buurt

Peter van den Groenendaal werkt nu bijna drie jaar voor Solarcentury in Den Bosch als ontwikkelaar van nieuwe zonneweides door het hele land. Een belangrijk deel van zijn werk als ontwikkelaar bestaat uit het organiseren van inspraak en participatie van de omgeving en het in gesprek gaan met omwonenden. Solarcentury heeft een vaste werkwijze, en levert veel maatwerk, omdat elk project ook net weer even anders is. In deze blog neemt Peter ons mee in zijn ervaring en de dilemma’s die hij tegenkomt in zijn werk. “Uiteindelijk gaat het plan voor een zonneweide pas echt leven door ideeën vanuit de buurt”.   

Van NIMBY naar PIMBY?  

Duurzame energie, waaronder zonneweides, zijn hot topic in Nederland. Vanuit het Klimaatakkoord en de Regionale Energie Strategieën ligt er een flinke opgave. We willen klimaatvriendelijk, toekomstbestendig en zoveel mogelijk zelfvoorzienend worden, maar Nederland is ook nog steeds één van de meest dichtbevolkte landen ter wereld. De strijd om ruimte voor energie levert lokaal geregeld gedoe op.  

“Mensen staan doorgaans wel achter de doelstelling van meer duurzame energie, ze snappen de noodzaak en de voordelen als we daarover in gesprek gaan, maar omwonenden willen dit toch liever niet in hun directe omgeving zien” legt Peter uit.  

Kan NIMBY, oftewel ‘Not In My Backyard’ door gesprekken en bijvoorbeeld mede-eigenaarschap van een zonneweide ook nog nog PIMBY, ‘Please In My Backyard’ worden? “We merken vooral dat de buurt tijd nodig heeft om te wennen aan het plan. Dat het helpt om op verschillende momenten, zowel één-op-één als collectief in gesprek te gaan en samen te brainstormen.” Peter merkt op dat buurtbewoners vaak wel snappen dat voor een locatie gekozen wordt, ook al vinden ze het zelf soms lastig dat het dicht bij hun huis ligt. “We blijven hoe dan ook altijd in gesprek, of mensen het nu wel of niet zien zitten. Ook als omwonenden dreigen met een rechtszaak zullen we alsnog hun wensen zoveel als mogelijk meenemen in het ontwerp.”  

Elk project is weer anders in hoeveel vragen, wensen en weerstand er in eerste instantie leven. Peter: “bij zonneweide Wilbertoord in gemeente Mill en Sint Hubert kwam het proces van co-creatie met de omgeving snel op gang. Alle wensen konden verwerkt worden in het plan en na infoavonden en keukentafel gesprekken hadden we binnen afzienbare tijd een definitief ontwerp. Er is geen enkele zienswijze ingediend bij gemeente naar aanleiding van de vergunningaanvraag, dat is wel echt uniek.” 

Manoeuvreren tussen routine en maatwerk  

Solarcentury is ervan overtuigd dat het uiteindelijke succes van een zonneweide samenhangt met de samenwerking met lokale belanghebbenden. Solarcentury werkt volgens de Gedragscode Zon op Land, waar onder andere afspraken met de vereniging van omwonenden ‘NLVOW’ zijn gemaakt over hoe lokale gemeenschappen betrokken worden bij de zonneweides. Peter: “we hebben nu een werkwijze ontwikkelt die bestaat uit een mix van keukentafelgesprekken met omwonenden in een straal van 250 meter van het project en informatie- en inloopavonden die open zijn voor alle belangstellenden in de omgeving. Van beide doen we meerdere gesprekken zodat mensen echt de tijd hebben om iets te laten bezinken en de gelegenheid hebben om nieuwe vragen die opkomen te stellen.” De directe omwonenden zijn prioriteit voor Solarcentury en worden het eerst benaderd voor een keukentafel gesprek. “We willen voorkomen dat de stem van de directe buren ondersneeuwt op een inloopavond. Zij moeten als eerste de plannen kunnen inzien en als eerste input kunnen leveren om aanpassingen te doen.”  

Naast de directe omwonenden gaan we uiteraard ook in gesprek met de gemeente, lokale natuur- en landschapsorganisaties en andere belanghebbenden in de omgeving. Vaak is het tijdens brainstorm– en inloopavonden een samenspel tussen de verschillende partijen. Dat vraagt ook om maatwerk. “In Winterswijk was er bijvoorbeeld een buurtgenoot die heel enthousiast was over de rand van 50 meter die we vrij zouden houden voor natuur en biodiversiteit. We zijn toen samen met deze buurtbewoner in gesprek gegaan met PAN (Particulier Agrarisch Natuurbeheer) Winterswijk om de ideeën voor dit stuk land verder uit te werken” legt Peter uit.  

De buurt weet het beter 

Volgens de werkwijze legt Solarcentury vaak meerdere ontwerpen voor aan de omgeving zodat er wat te kiezen valt en mensen ook inzicht krijgen in de verschillende opties die er zijn om de zonneweide in te richten. Peter: “we kunnen veel doen om mee te gaan in de wensen van de buurt, en dat doen we graag. Het maakt een project beter. Wij zijn te gast, de buurtbewoners weten veel beter wat er speelt. In Winterswijk was het plan om een natuurlijke ‘wilde’ haag om de zonneweide te planten zodat de zonnepanelen minder zichtbaar zijn. Maar buurtbewoners vonden een strakke haag een beter idee omdat er op die plek veel zwerfafval in de berm belandt. We hebben toen naast een strakke haag ook een bankje en een prullenbak in het plan opgenomen om zwerfafval tot een minimum te beperken. Allemaal dankzij ideeën van de directe omwonenden waar we zelf niet zomaar op zouden zijn gekomen.”  

Peter heeft voorbeelden te over van ideeën uit de buurt die samen met de zonneweide gerealiseerd kunnen worden. “Dat zijn niet eens altijd ideeën die in het plan van de zonneweide zelf terechtkomen. Zo hebben we bijvoorbeeld ook het dak van de scouting vol gelegd met 20 zonnepanelen, of het buurthuis geïsoleerd. Het is maar net waar de buurt echt iets aan heeft.” Los van de planvorming zijn er nog andere manieren om de lokale gemeenschap te betrekken en te helpen. Werkgelegenheid door lokale aannemers en werknemers in te schakelen bij de bouw is iets wat Solarcentury zoveel mogelijk doet. Bij zonneweide Beemte-Broekland heeft een lokale ondernemer bijvoorbeeld de beplanting verzorgt voor de zonneweide. Zo wordt het project echt een samenwerking tussen belanghebbenden.  

Lokale dilemma’s  

Natuurlijk maakt Peter ook wel mee dat de wensen haaks op elkaar staan, en wat doe je dan? Bij de ontwikkeling van zonneweide Beemte-Broekland wenste een buurman met een zaadveredelingsbedrijf een beukenhaag om de zonneweide waar eerst een meidoornhaag stond. De beukenhaag zou minder zaden afgeven, wat belangrijk was voor zijn bedrijf, maar de welstandcommissie van de gemeente wilde juist geen beukenhaag vanwege landschapskenmerken. “De beukenhaag was een uitkomst van de gesprekken met omwonenden, en dan komt er van een andere kant een kink in de kabel als je denkt dat je samen een goede oplossing hebt gevonden” vertelt Peter. “Het is balanceren van verschillende belangen en wensen, en dat is soms best een opgave, maar heel leuk als het goed lukt. De mooiste uitdaging vind ik als mensen in eerste instantie terughoudend zijn en dan toch door de gesprekken actief mee gaan denken waardoor het plan tot leven komt. Dat geeft uiteindelijk de meeste voldoening.” 

Als Solarcentury zijn we ervan overtuigd dat de voordelen van duurzame energie niet alleen mondiaal maar vooral ook lokaal voelbaar moeten zijn. Daarom werken wij graag samen met de lokale bevolking om met elkaar tot een positieve zonne-ontwikkeling te komen. Dit kan alleen bereikt worden door een goede samenwerking en door te leren van eerdere ontwikkelprocessen met omwonenden en andere betrokkenen.