Veelgestelde vragen - Van Gogh

Om deze vraag te beantwoorden is contact opgenomen met het Van Gogh Museum in Amsterdam. Zij geven aan dat het niet bekend is dat Van Gogh in Stiphout heeft getekend, zie ook bijgaand artikel: https://www.ed.nl/helmond/tekende-vincent-van-gogh-dit-ven-in-stiphout~a1e6d462/

Van Gogh geeft zelf geen enkele indicatie waar hij de motieven voor zijn pentekeningen uit maart 1884 vond, met uitzondering van de tuin achter de pastorie. Verder is er geen brief 364 gedateerd 1 april 1884 – hier is de verwijzing van Van de Looverbosch niet juist – maar kan de verwijzing naar de genoemde pentekeningen gevonden worden in brief 441 aan Van Rappard, gedateerd tussen c. 21 en 28 maart 1884: ‘Heb U dezer dagen nog 3 penteekeningen gestuurd, Slootje – mastboomen in ’t Ven – Rietdaken – waarvan ik dacht de motieven U wel zouden bevallen.’ Het gaat om de tekeningen F1243 en F1249 in het VGM en F1242 in de Tate, London. De tekening Populierenlaan F1239 wordt niet in deze opsomming genoemd, maar was op moment van schrijven al bij Van Rappard op zicht (zie brief 437 van 13 maart aan Van Rappard).

Zoals gezegd geeft Van Gogh geen enkele indicatie waar hij die motieven vond. Het dorpje in de buurt, waar Looverbosch naar verwijst, komt uit brief 440 aan Theo van 20 maart 1884, waarin Van Gogh het over geschilderde motieven heeft (geen tekeningen dus): ‘De eene is een groote wever die een stuk rood goed weeft – het kerkje in het koren – een gezigt op een oud dorpje hier in de buurt.’ Het schilderij is niet meer bekend, en of het Stiphout is geweest, valt te bezien. Van Gogh zelf heeft het namelijk in weer een andere brief aan Van Rappard uit maart (439, gedateerd 18 maart, kort voor de brief aan Theo) over de schoonheid van de omgeving waar hij nu is, en noemt als enig nabije plaats Son en Breugel: ‘Verder verlang ik er naar gij dezen hoek van Brabant – m.i. veel mooier dan den kant van Breda – nog eens zult leeren kennen. Het is dezer dagen hier verrukkelijk. Er is hier een dorp Zon en Breugel, dat verbazend op Courrières lijkt, waar de Bretons wonen – toch de figuren zijn ginder nog wel zoo mooi.’ Het is dus evenzeer goed mogelijk dat hij in een meer noordwestelijke richting van Nuenen de motieven voor tekeningen vond. Het blijft gewoonweg onduidelijk, en het is zeker niet zo dat het uitgesloten is dat hij in de buurt van Stiphout werkte – de mastbomen in het ven komen daar misschien het meest voor in aanmerking (Molenven) – maar wij houden graag een slag om de arm in onze interpretaties.

Wat betreft de toren op de tekening IJsvogel die Van de Looverbosch vergelijkt met de Trudikerk in Stiphout, dat is beslist niet die van de huidige Trudokerk in Stiphout, ingewijd in 1884, en ook niet de oude toren die net buiten het dorp in het veld staat. Hoewel Van Gogh zich enige vrijheden veroorloofde in de uitwerking van de bewuste tekening, gaat het wel degelijk om de Clemenskerk in Nuenen.